Админ

Төрийн шагналт яруу найрагч Р.Чойномын нэрэмжит “ЗАЛУУ НАС” утга зохиолын дугуйлан “Монголын хүүхдийн номын өргөө”-нөө 2015.04.26-ны 13 цагт нээлтээ хийх тул та бүхнийг хүндэтгэн урья.

Өнөөдөр билэг танхай яруу найрагч Ренчиний Чойномын цагаадсан өдөр. Түүнд 1970 оны дөрөвдүгээр сарын 1-нд Эрүүгийн хуулийн 49-ийн А-д зааснаар “Засаг төрийн нэр алдар, үйл ажиллагааг гутаах, сулруулахад чиглэсэн гүтгэлэг доромжлолын шинжтэй шүлэг бичиж түүнийгээ бусдад тараах, унших зэргээр ухуулсан” гэх үндэслэлээр дөрвөн жилийн хорих ял оноосон юм. Харин 1990 оны энэ өдөр цагаатгасан билээ.

Р.Чойном “До яам”-ны хараанд орсноос хойш гэрээсээ яваад эргэж ирээгүй гэнэ лээ. Энэ нь түүний гэр бүлээ хамгаалах гэсэн ухаан байсан юм болов уу. Энэ бүхнийг гэргий Н.Нина ч ойлгож “Түүнд гомдох үе байсан ч би их хайрладаг” хэмээн сүүлд нэгэн сонинд ярилцлага өгсөн байдаг. Р.Чойном Дорноговь аймгийн Хажуу-Улааны чанга дэглэмтэй шоронд хоригдож байхдаа…

Эл хуль чимээгүйн дунд ужиг хатуу шорон

Эрлэг номуун хааны орд мэт “Улсын төв шорон”

Энэ зууны чимээг өргөст тороор хориглож

Энд гагцхүү хар төмөр ноёрхоно.

…Тэнхлүүн явахад

Тэжээсэн нохой ч тоохгүй

Өлөнгийн шээс шиг бантанг чинь

Өлбөрөхгүйн эрхэнд амсъя

Жаргасан нөхөдтэйгээ дуулах гэж

Зовсон түмэнтэйгээ уйлах гэж

Дутуу дуугаа тэдэндээ

Дуулахын тулд би эвлэрье… гэж бичсэнээс харахад түүнд амьд байж уран бүтээлээ бусдад хүргэх нь хамгаас чухал байжээ. Улс төрийн гэмт хэрэгтэн гэгдэж байсан учраас ойр дотныхондоо төвөг удахаас болгоомжилно. Тийм ч учраас гэр бүлийнхнээсээ зай барьж хувийн амьдралаа золиослоод охинтойгоо уулзалгүй явсаар бурхны оронд заларсан юм.

Хамт ял эдэлж байсан Б.Очирхуягаа ажилд гаргахгүйн тулд шөнө дөлөөр сууж сийлбэр сийлэх, зураг зурах зэргээр хоёр хүний ялыг давхар хийж байсан нь түүнийг ямархуу шазруун эр болохыг нотлоно. Дэгсдүүлэн хэлбэл уран зохиолын эерэг дүрийн баатар шиг тийм эрэлхэг, хүчирхэг нэгэн байжээ.

Найз нөхдөдөө хир халдаахыг хүсдэггүй хүн, хайрт охиноо яаж хамгаалах нь тодорхой. Өөрийн охин Хулангаа 1965 оны хавар орхиод гарснаас хойш эргэж уулзаагүй юм. Баригдахаасаа өмнө Хулангийн ээж хайрт эхнэр Норзодын Нинадаа “Миний хойноос хөөцөлдөх хэрэггүй. Охиноо миний хүүхэд гэдгийг нууж яваарай” гэж захисан байдаг. Энэ бол түүний охиноо гэсэн агуу хайрынх нь өчүүхэн хэсэг байсан юм.

Ийнхүү хайртаа охинтойгоо уулзаж чадахгүй бэтгэрч явсан хүний дотор ямар их багтраа шаналал нуугдаж явсан бол. Гэхдээ тэр охидоо санадаг, уулзахыг хүсдэг байсан юм. Тиймдээ ч “Охиныг минь тэдний өдөр, тэнд аваад ирээч” гэсэн үгийг хүмүүсээр дамжуулан бичсэн захиандаа дайсан нь олон. Гэхдээ тэр болзсон газраа очиж охинтойгоо уулзаж зүрхлээгүй юм. Учир нь байнгын мөрдлөгт байсан түүнийг охинтойгоо уулзаж байхыг “До яам”-ныхан харчихвал охиныг нь “Нийгмийн дайсан” хэмээн цоллож зовоох вий гэдгээс айдаг байжээ.

Ямартай ч Р.Чойном охинтой уулзаж чадалгүй явсаар байгаад хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн бөгөөд хамгийн сүүлчийн захидлаа Н.Нинадаа хаяглаж “Охинтойгоо уулзахсан” гэж бичсэн байлаа…

Уг захидалд “Сайн байна уу? НИНА! Би Р.Чойном бичиж байна. Чиний минь ажил амьдрал сайн биз дээ. Улам сайн сайхныг чамдаа ерөөж сүүлчийн энэ захидлыг чамд бөхийн илгээв… …Тэр хавраас хойш би гэрийн мухар сахиж өнгөрсөн бүхнээ эргэн бодож буруу зөв явдлаа тунгаан хэвтсээр байлаа. Ийнхүү би хэвтрийн хүн болов. Хамаг чадал минь дуусав. Хар үс минь унав. Халуун бие минь хөрөв. Хайран чиг дөчин жил минь. Чамтайгаа уулзаж сэтгэлээ онгойтол зовлон жаргал, зөв буруугаа яримаар үе олон байсан боловч чиний тухай сонсоод чив чимээгүй явсаар бүрмөсөн чив чимээгүй шинжтэй болсон тул үүнийг бичлээ. Намайг үхчихвэл чи миний юу бодож явсныг мэдэхгүй үлдэх болноо. Гэтэл Хулангийн ээж Чойномын тухай огт мэдэхгүй үлдэж яаж болох билээ. Би охиноо, чамайг бас бусдыг үргэлж санаж явдаг. Та нарын өмнө их буруутай боловч үүрдийн буруутан бус, тухайн үеийн буруутан байлаа. Би та нарыг авчирч учрахсан гэж хүсдэг. Гэвч боломж алга. Би ядаж өөрийн гэсэн орон байргүй яваа… …Чи надад тодорхой захиа нэг удаа бичээрэй. Охиндоо өгөх юмгүй, бэлгүй байгаа тул та хоёрыгоо урьж чадахгүй байнаа. Номоо хэвлэгдэхийн наана үхчихгүй бол нэг уулзанаа. Миний мэдэх Нина минь баяртай. 1979.IY.2” гэжээ.

Манай тамгын газрынхан 2 машинтай нэлээд олуулаа оройн наран жаргаж ахуй цагийн бараан сүүдэр тоссон үеэр Догшин хутагтын нутаг дагшин газрын авшигтай “шамбалын орон”-ыг зорьж ариуслын замд мордсон юм.

Шаргал элс ханарсан талын дундуур давхисаар Сайншандын гэрэл цацарсан барааг харлаа. Шандад нэг их удалгүй тамгын газрын дарга таньдаг хүнээрээ угтуулж ариуслын орон Хамрын хийдийн замд үдүүллээ.

Ингээд шөнийн 01 цаг өнгөрч байхад говийн Догшин ноён хутагт Данзанравжаагийн мэлмий гийж авшиг оршоосон Шамбалын орны салхиар амьсгалж дагшин шорооноо өлмий газардвай. Урьдчилан зэхүүлсэн гэр буудалд тухалж, өглөө босоцгоож хийдээр орж мөргөл үйлдэн хуралд даган баясаж ариусан нийгүүлсэх үйлээ эхэллээ. Энэхүү дагшин газар орноо Монгол орны дөрвөн зүг найман зовхисоос сүсэгтэн олон хуран чуулжээ. Бидний ирэх энэ үес хагас бүтэн сайны амралтын өдөр таарснаас гадна Япон жанжны тарьж өгсөн сакура цэцгийн дэлгэрч ахуй цаг дор тохиосон учир ертөнцийн 10 зүгээс түмэн зүст унаа хөлөглөн мянга мянган хүслийг тээж ирсэн ард олон Шамбалын орноо хуран чуулсан нь энэ бөлгөө.

Хэнтий чигийнхэн тэр аяараа шахуу ирсэн юм шиг алхам бүрдээ нутгийнхантайгаа таарч байлаа. Аймгийн тамгын газарт ажиллаж байгаад тэтгэвэрт гарсан ахмадуудтай тааралдлаа. Манай сумынхны хайртай ах Ганчулуун ах өнөөх л хүний төлөө сэтгэлээрээ тэнд хэдэн ахмадаа дагуулаад алхаж явна. Харин Баавай найрагчийн барааг хараад л мэнд мэдэлцэж амжилгүй төөрөлдлөө. Маань номын дүүрэн хишигтэй ариун сүмийн үүдээр алхан орж чин хүсэл түмэн олныхоо сайн сайхны төлөө залбиран санаж хуралд даган баясж лам хуврагуудаас адис хүртэн зүрх ихэд баясан цэнгэлээ.

Эндээс ижий бүхний сүүн сэтгэлийн харгуй мэт зурайсан замаар давхиулж мөөм хайрхнаа очлоо. Энд зөвхөн эмэгтэй хүн сүслэн цагаан сүүний дээж цацлаа өргөж дээд хөх тэнгэр дэлхий ногоон газар шороо, уул ус лус савдагтаа мөргөн үр хойчоо даатган залбирдаг ажээ. Бид бүгд ёсыг гүйцэлдүүлэн сүслэн залбирлаа. Эндээс холгүй энергийн төв цэг болох Шамбалын орноо ирэв ээ. Энд л нүгэл бүхнээ наманчилж ариусан төгөлдөржинө хэмээн мянга мянган хүмүүс итгээ биз. Тэгж чадваас үнэхээр ариусан гийж бодол оюун цэлмэн гийх авай. Ийм л яруу бодол тээн сүслэж явлаа.

Үйзэн говийн алтан элснээс адислаж Үлэмжийн чанарын тарнийн аялгуунд сүсэглэж, алив сайхан бүхний шидийг олов хэмээн сэтгэл зүрхээн баясгаж, энергийн их хүчийг хураав хэмээн зөн билэгтээ анирдаж догшин хутагтын аравнайлсан “Үлэмжийн чанар” дууг хурсан олон өөр өөрийнхөөрөө аялгуулан дуулж эрч хүчийг өөр дээрээ төвлөрүүлж байлаа. Ингээд маргааш өглөө нь “үүрийн 5 жингээр үдшийн 3 шогшоогоор” гэдэг шиг 3 цагт яаран босч хүслийг биелүүлэгч “Баянзүрх” хайрхныг зорин хөдлөв. Нар гарахаас өмнө амжиж хүслийн уулнаа хүрлээ. Энэхүү уулын хаан оргилд зөвхөн эрчүүд л гардаг. Харин эмэгтэйчүүд доор нь засж босгосон овоолго бүхий уулсын их бие өндөрлөг хэсэгт очин хүслээ шивнэж нарыг угтан аз жаргалаа хурайлан гуйх болой. Нар гарахаас нилээд өмнө очсон болохоор тухтайхан энэ тэрийг харж сонирхож явлаа.

Нар зүүн өмнөөс улайран юу юугүй л алган дээр унаад ирэх юм шиг гэгээн хүсэл төрж талыг нүд алдан ширтэхүй үгээр хэлж үзгээр зуршгүй үзсгэлэнт байгалийн гайхамшигт уусан алгаа тосон зогсож байлаа. Бид хамгийн түрүүнд уулан дээр гарсан болохоор хайрханы хэдэн ямаа баруун хэцээс өндийж суниалдсаар бидэн рүү ирлээ.

Чөтгөр гоймонд дурлана гэгчээр энэ ямаад чихэр жимсэнд яасан их дурлана вэ? Бүр боов печень тоохгүй байна гээч. Бүр овоолго руу цоройж аль аятайхныг нь түүж идээд сурчихаж гээч. За энэ ч яахав хангайн эзэн хэндээ хишгээ хүртээхээ мэдэж л байгаа байлгүй. Нар дулаахан улаан шаргал гэрлээр төөнөн аажуухан мандлаа. Хүн бүр л зүрх сэтгэлийн ариусал гэгээн их хүсэл, аз жаргалыг мэдэрсэн өнгөөр дуу нийлүүлэн хурайлна.

Юу санасан есөн хүслийн төгс биеллийг хүсэмжлэн алгандаа хадаг дэлгэн аз жаргалыг зөн хүслээрээ хурайлсаар нутгийн зүг жолоо заллаа. Говийн догшин ноён хутагт Данзанравжаагийн билэг оршсон Шамбалын орноо саатсан залбирал ийнхүү үргэлжилсээр… Хэдэн мянганыг элээх бол оо?…

Гайхамшигтай юм. Цагийн наран үнэний хүрдийг эргүүлсээр цадиг түүхийн гэрэлт жимээр ирээдүй рүү дөтөлсөөр л…

Үзэсгэлэнт Дадишуарийн нүд шиг гэрэлтсэн нарны доор хутагтын хүслийн аялгуу орчлон хорвоог бүүвэйлэн энх амгалангаар эгшиглэмүй. Дорнын говийг зорьсон хүн олны цуваа тасралтгүй цувсаар л….

Тэмдэглэсэн боржигон овогт Шагдарсүрэнгийн Батцэцэг

1990 оны 4 дүгээр сарын 26-нд болсон Монгол Улсын Дээд шүүхийн бүгд хурлаар Р. Чойномд холбогдох хэргийг дахин хянан хэлэлцээд түүнд “эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл болсон шүлгүүд нь агуулгын хувьд зарим дутагдалтай байсан нь үнэн боловч түүгээрээ БНМАУ-ын засаг төрийг бусниулан доройтуулах буюу сулруулах зорилготой байсан, төрийн эсрэг чиглэсэн гэх үндэсгүй бөгөөд зориуд бэлтгэж тараасан баримт алга байна. Иймд 1961 оны эрүүгийн хуулийн 49 дүгээр зүйлийн “а” ангиар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсэн явдал буруу болжээ”гэсэн дүгнэлт хийж Р. Чойномыг нэхэн цагаатгажээ.

Баруун гараас: Яруу найрагч Б. Явуухулан, Р. Чойном, Н. Очирбат

1974 он

МОНОЛОГ
Найз минь, та нар минь, сэтгэлт минь
Намайг битгий хараагаарай!
Найраг шүлэг нь эс ч, найрагчийн бие нь гомдоно.
Намайг бас бүү хоосон магтаарай.

Найрагчийн бие тэрхүү магтаалд жаргавч
Найраг шүлэг нь зовно, өвчилнө…
Найрагч гэхдээ би
Нацагдорж биш, Пушкин биш,

Бага гарын авсаархан –
Баясал гомдлын бэлэн дууч!
Аугаа их байх чадал хүрээгүйдээ биш
Алтан титмийг нь өмсөх заяа дутсандаа биш

Тэр сод хүмүүсээс би
Тэс өөр хүн.
Зам минь тусдаа
Зан минь ондоо.

Мөлхөж өссөн шороо минь өөр,
Мөрлөж өссөн тэнгэр минь өөр!
Уусан ус, суусан ёс, цаг үе минь өөр!
Ууган хайр, ууган ном, уналт ялалт минь өөр!

Алтан навчис хаялах хангай ханы намар
Аяны дуучин ангир шиг уянгаар уйлж яваагүй.
Аргал түлсэн гэрийн нүүдэл нүүдэлд түүртэж
Аугаа их дорно дахины түүхийг үүрэн бөхийсөн
ачаа зөөгч билээ би.

Унаган багын найзууд минь өөрснөө
Дорно дахины ардын дуу билээ.
Учирсан амраг минь өөрөө
Дорно дахины яруу найраг билээ.

Уншигч сонсогч түмэн минь өөрснөө
Дорно дахины гүн ухаан билээ.
Ундааныг нь зөөгч миний бие
Дорно дахины нэг шүлэгч!

Цусан төрөл та нартаа
Цул алтнаас илүү хэрэгтэй
Бэлэн шүлгээ би өгнө
Бэрх цагт хань чинь болог!

Аргих наргихын чинь цагт
Алтан шаргал сархад чинь болог.
Аймшиг, түгшүүрийн чинь цагт
Агсаж явах зэвсэг чинь болог.

Уналтын чинь цагт таяг чинь болог.
Уйлахын чинь цагт алчуур чинь болог.
Учрахын чинь цагт хөгжим чинь болог.
Урт амьдралын чинь газарчин энэ болог!

Амьдралын ай түмэн нугачаанд
Алаг зүрх чинь ганцаардахын цагт
Хаашаа явах вэ гэж бурхнаас битгий асуу
Хан Хэнтийн шүлэгч надаас асуу.

Найрагч миний бие
Нацагдорж ч биш, Пушкин ч биш
Орчлонд ганцхан хувь хэвлэсэн
Онгон талын яруу найраг билээ!

1974–XI–15

“Сүмтэй бударын чулуу” номоос, 2011

В.Инжиннашийн дүр байдаг ч юм уу, бүү мэд. Ямартаа л та бүхний харж буй “Ванчинбалын Инжиннаши”-ийг зураач Р.Чойном ийнхүү зуржээ. Зураач маань өөрийнхөө төсөөллөөр дүрсэлсэн бөгөөд зургийн товчхон түүхийг дурдсу.

“ӨД” Санд хадгалагдаж буй энэ зургийг Улаанбаатарт амьдран суудаг Омбын Бүүвэй хүлээлгэн өгсөн юм. О.Бүүвэйн дурсамж ярианаас:

Энэ зургийг 1978 онд хадам ахын дүү Бандийн Шаравдорж маань Чойномоор зуруулж билээ. Тэр үед Чойном Улаанбаатар хотын таван буудалд зураач Дэмбэрэлийнх гэдэг айлд байхдаа гурван хоног сууж зурж өгсөн бөгөөд 500 төгрөг өгүүлэхэд “Би тайжийг зурахдаа шан харамж авахгүй” гээд аваагүй гэнэ билээ.

О.Бүүвэй нь холбооны инженер мэргэжилтэй. 2006 оны 4 дүгээр сард Хэнтий аймгийн Дархан сумын Холбооны салбарын эрхлэгч Т.Буяндэлгэрээр дамжуулсан. Энэ зураг одоо Чойномын гэр музейд тавигдан, олон түмний нүдийг хужирлаж, сэтгэлийг баясгасаар байгаа юм.

ӨД сангаас эрхлэн гаргадаг “Р.Чойномын Номын сан”-гийн бүтээлүүдийг цувралаар танилцуулж байгаа билээ. “Хар цэцэг” нь дөрөв дэх ном бөгөөд “Гөлөг” туужийн үргэлжлэл юм.

ӨМНӨХ ҮГ
Манай компани 2000 оноос эхлэн Монгол Улсын төрийн соёрхолт, яруу найрагч Ринчиний Чойномын урьд өмнө нийтлэгдэж байгаагүй гар бичмэл, эх зохиолуудыг цуврал ном болгон хэвлэж байгаа билээ. Энэ удаа та бүхэнд зохиолч маань Хажуу-Улааны чанга дэглэмтэй хорих газар хоригдож (1969-1973 онд) байхдаа бичсэн “Кара гүл” буюу “Хар цэцэг” хэмээх туужийг нь өргөн барьж байна.

Энэ тууж нь ард түмний дунд он удаан жил яригдаж, нэр цууд гарсан боловч хаана байгааг нь, чухам хэнд хадгалагдан үлдсэн нь мэдэгдэхгүй байсан. Зохиолчийг таних мэдэх, түүнтэй уулзаж явсан найз нөхөд, зохиолчидтой уулзах болгондоо асууж сурагласаар байдаг байв. Удаан эрсний үр дүнд “Монгол мэдлэг” дээд сургуулийн захирал, доктор, профессор Л.Дашням гуайд хэсэг зүйл хадгалагдаж байгаа сураг олж авлаа. Энэ тухайгаа МЗЭ-ийн шагналт зохиолч А.Шартолгой гуайд хэлээд түүнтэй танилцуулж өгөхийг хүссэн юм.

Ингээд 2002 оны зургадугаар сарын сүүлчээр бид хоёр Л.Дашням гуайтай уулзахаар сургууль дээр нь очлоо. Тэрбээр “эрдэмтэй хүн даруу, их мөрөн дөлгөөн” гэдгийн адил маш энгийн, найрсаг хүн байлаа. Бид ноён хутагт Равжаа, яруу найрагч Р.Чойном нарын тухай хэсэг ярилцаж суусны дараа, өөрт хадгалагдаж буй Р.Чойномын хэдэн дэвтэр өгсөний дотор эл алдарт тууж бүхий хоёр дэвтэр байсанд машид олзуурхан баярлаж, юуны түрүүнд “Хар цэцэг”-ийг ном болгон хэвлэж, өргөн олонд уншуулахаар амлаж билээ. Алдарт туужийг олны хүртээл болгоход гүн туслалцаа үзүүлсэн доктор Л.Дашням болон зохиолч А.Шартолгой хоёртоо уншигчдынхаа өмнөөс баярласнаа илэрхийлж байна.

Зохиолч туужаа таван төгрөгний нэг, дөчин найман мөнгөний нэг дэвтэр дээр бичсэн бөгөөд эхний дэвтрийн төгсгөлийн хуудсан дээр:

“Эл дэвтрийг дүү хүүхэн Тунгалаг минь хавар өгүүлсэн бөгөөд би “Хар цэцэг” хэмээх адал бяцхан туужаа эхэлж 1971 оны 1-р сарын 1-нээс 1-р сарын 15 хүртэл олон хоног саатаж, завсар нь хэдэн ном уншиж, Хажуу-Улаан дахь шоронгийн эмнэлэгт цоохорлов.

Туужийн сүүлчийн бөлөгийг жич дэвтэр дээр бичсүгэй.

Р.Чойном”
гэж гарын үсгээ таталжээ. Дараагийн дэвтрийн төгсгөлд бичсэн үгийг номын эцсийн хуудсан дээр зохиолчийн гар бичмэлээр тавьсан болно.

Мөн зохиол дотор жижиг хар үсгээр тавигдсан он, сар, өдөр (тухайлбал, 1971.01.02)-ийг уншигч авхай та хараад гайхаж магадгүй, энэ нь тухайн өдөр хэдий хэр зүйл бичсэн, эсвэл зарим өдөр бичих зав олдоогүй зэргийг тодруулж судлахад тус болох буй заа.

Бидэнд Р.Чойномын зурсан зургууд, эх зохиолууд, гар бичмэлүүд нь бүрэн эхээрээ хадгалагдаж байдаг бөгөөд найз нөхөд, дэмжигч хүмүүсийн тус дэмээр гэр музейн үзмэр, архив маань өдөр ирэх бүр байнга өргөжин баяжсаар байна.

Уншигч та өөрт хадгалагдан үлдсэн гар бичмэл, зурсан зураг, нэрт зохиолчийн тухай материал, мэддэг зүйлээ бидэнд ирүүлбэл дараа дараагийн номондоо нийтэлж байх болно. Та бүхэнд баярлалаа.

Сайн үйлс дэлгэрэх болтугай.
“Жиком Пресс” ХХК-ийн захирал

Дорлигийн Ганболд

2003 оны 1 дүгээр сарын 13-ны өдөр

“Р.ЧОЙНОМЫН НОМЫН САН” ЦУВРАЛ №4
Номын нэр: Хар цэцэг КАРА ГҮЛ

Зохиолч: Р.Чойном
Хэвлэсэн он: 2003
Номын хэмжээ: А5
Хуудасны тоо: 148
Номын төрөл: Үргэлжилсэн үг
Худалдах үнэ: 5000Ґ
Хэвлэсэн газар: ЖИКОМ ПРЕСС ХХК

ISBN: 99929-75-04-0

Хэнтий аймгийн төдийгүй Монголын зохиолчдын уран бүтээлийг байнга дэмжиж ирсэн нэгэн оюунлаг байгууллага бол хэвлэлийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний “Жиком пресс“ компани юм.

Өдгөөгөөс арван жилийн өмнө анх гурван ажилтантайгаар байгуулагдаж бол одоо хэвлэлийн салбарын зах зээлд байнгын үйлчлүүлэгчидтэй, тогтвортой үйл ажиллагаа явуулдаг хэвлэлийн үйлдвэр болтлоо өсөн дэвжжээ.

Компанийн захирал Дорлигийн Ганболд нь Дархан сумын унаган хүү, Монгол улсын төрийн соёрхолт яруу найрагч Ринчиний Чойномын Өвийг хамгаалах “ӨД” санг үүсгэн байгуулж, нэрт найрагчийн зохиол бүтээлийг олон түмэнд хүргэхэд онцгой анхааран, компанийнхаа хөрөнгөөр ӨД сангийн бүхий л үйл ажиллагааг санхүүжүүлэн ажиллаж байна. Мөн Дархан сумын Соёлын төвийн захирал Г.Юндэнтэй хамтран сумын мэдээллийн “Дархан Ахай бэйс“ сонинг эрхлэн гаргаж байна.

Усан луу жил гарахын өмнөхөн буюу 2012 оны хоёрдугаар сарын 15-нд компанийнхаа арван жилийн ойг тэмдэглэж, олон жил хамтран ажилласан байнгын үйлчлүүлэгч ахмадууддаа хүндэтгэл үзүүлж, бэлэг дурсгалын зүйл гардууллаа.

Ойн ёслолын ажиллагаан дээр Монголын Хэвлэлийн үйлдвэрүүдийн Холбооны дээд шагнал “Хэвлэлийн салбарын тэргүүний ажилтан“ цол, тэмдгээр Ш.Ариунтунгалаг, Ч.Өнөртунгалаг нар, Монголын Залуучуудын холбооны “Хөдөлмөрийн алдар“ алтан медалиар Г.Энхбат, Б.Баярбаатар нарыг шагнажээ. Тус компанийн ажилтан Ш.Ариунтунгалаг, Ч.Өнөртунгалаг, Б.Баярцэцэг нар нь Дархан сумын унаган иргэд юм.

Сайн байцгаана уу?
Дархан сумынхаа нийт ард түмэндээ халуун мэндчилгээ дэвшүүлж, мал сүрэг нь аривжин өсөж өвлийг өнтөй давж, хавартай хавтай сайхан золгосон буй хэмээн энэхүү цахилгаан захидлаар мэндчилж, Дарханы ард түмэн та нараараа байнга бахархаж явдагаан энэ далимд өчсүү.

Би бээр “Чойномын ертөнц” сайтад гарсан мэдээ, мэдээлэл, шинэ гарсан, номууд, шүлэг бүтээлтэй нь байнга танилцаж явдаг нэг ёсны Чойномын улаан фен нь юм. Хатуу ширүүн үед цэргийн албанд очоод нутгийн цэрэгтэй андалдаж Чойномын тухай яриа өрнүүлсээр цэргийн шуугиант үед Чойномын тухай ховор нандин зураг шүлэг зохиолоос нь судлах цуглуулах хүсэл өрнөсөн юм. Cүүлд цэргээс халагдсаны дараа айлын зуухны захад хэвтэх нэгэн хавтасгүй ном байхыг авч үзвэл Чойномын “Залуу нас” найраглал байсанд хичнээн их баярласан гээч. Өөрөө сайхан хавтас хийж наагаад цуглуулгандаа оруулж байлаа.

Дараагаар нь аймгийн төвд Чойномын найз Очирын Нармандах гуайг гэртээ урьж, түүнд байдаг хуучин монголоор бичсэн дэвтрээс шинэ үсэгт шөнөжин буулган авч хэвлэлд гарч байгаагүй шүлэг найраглалтай болсон юм. Мөн Эрдэнэтэд Нямбуугийн Нямдорж ахындаа зочилж очих далимаараа Д.Найманжингээс “Хүн” романы ноорог зохиолыг 25 төгрөг, герман трубкээр сольж авав. Түүнийгээ Гандантэгчинлэн хийдэд шавилан сууж байхдаа О.Нармандах гуайд өгч билээ.

Монголын авъяастнууд дундаас товойж гарч ирсэн гайхамшиг бол Р.Чойном бөгөөд тэрбээр шүлэгч, барималч сийлбэрч, орчуулагч, ая зохиогч гээд тоолж барамгүй авъяастай байжээ. Хуучин засгийн үед тэр хүнийг дээш татах, урмын үг хайрлах нь бүү хэл үгтээж гомдоож шорон гяндандаа хийж хэлмэгдүүлж явсан нь даанч харамсалтай. Одоо сайхан сэтгэлт түмний ивээлээр олон зохиол найраглал нь түмний хүртээл болж байгаад баярлаад зогсохгүй амьддаа өөрөөн сонсохгүй алдар хүнд нь иржээ хэмээн бодно. Манай Дарханыхан Чойномын зохиол шүлгийг цээжээр мэдэхгүй хүн ховор биз ээ. Дарханчууддаа онцлон хэлэхэд Чойномын шүлэг найраглалыг шинэ зуунд хүргэх хүмүүс бол та нар шүү.

Элгэн садан эрхэм нутгийн ардууддаан мэндчилсэн

Намсрайн Жагдагдорж үнэн.

Франц улсын Реннес хот.
2012 он